Đặc điểm nhận biết vị A La Hán trong Phật giáo

Đôi nét về vị A La Hán

A La Hán là một thuật ngữ trong Phật giáo được sử dụng để chỉ một cảnh giới cao nhất của một Phật tử có thể đạt được khi hoàn thành con đường giác ngộ và đạt được Niết bàn. A La Hán có nghĩa là người xứng đáng hay hoàn thiện. Có thể diệt trừ mọi nghi hoặc và phiền não. Theo nguồn gốc, thuật ngữ “A La Hán” bắt nguồn từ tiếng Phạn là “Arhat” và có nghĩa là “người đã đạt được giải thoát hoàn toàn”.

Theo đạo Phật, A La Hán là những người đã trải qua quá trình tu tập và rèn luyện tâm hồn để đạt được giải thoát khỏi sự gắn kết với thế giới tạm thời này. Họ đã đạt được những trạng thái tâm linh cao nhất và có thể giúp đỡ mọi người đạt đến những trạng thái tương tự. Trong Phật giáo, A La Hán được coi là những người đã đạt tới trạng thái giác ngộ và cứu giúp nhân loại. Họ được tôn trọng và thờ phượng trong nghi thức cúng dường của Phật tử. Về nghĩa, chữ A La Hán có 3 nghĩa là Ứng Cúng, Sát Tặc và Vô Sanh:

Ứng Cúng

Ứng Cúng ở đây nghĩa là các A La Hán xứng đáng để thọ nhận được những sự cúng dường của trời cũng như của người. Khi còn là tu nhân, các khất sỹ phải đi khất thực xin cơm. Cho đến khi tu thành quả A La Hán thì lúc đó xứng đáng được cúng dường gọi là Ứng Cúng. Những ai cúng dường cho các bậc A La Hán thì sẽ đạt công đức vô lượng, phước báo không đếm xuể.

Sát Tặc

Nói một cách đơn giản, sát tặc nghĩa là giết giặc. Tuy nhiên, không thể hiểu giặc ở đây đơn thuần là giặc cướp theo nghĩa nôm na bên ngoài. Trên thực tế, các bậc A La Hán rất lợi hại. Thứ “tặc” mà họ “sát” còn là thứ tặc vô minh, tham sân si và giặc phiền não ở bên trong mỗi con người. Đây là những thứ giặc nguy hiểm cần phải tiêu diệt.

Vô sinh

Chúng sinh trên đời trong luân hồi trải qua bao kiếp sinh tử. Khi trở thành một bậc A La Hán, tu sĩ sẽ thoát ra khỏi cảnh này. Họ không có sinh, cũng không có diệt,… Không còn phải chịu cái khổ của sự sinh ra và chết đi nữa.

Các quả vị A La Hán theo từng cấp bậc

Việc một người loại bỏ được bao nhiêu Kiết sử trong mười kiết sử kể trên sẽ là thước đo đánh giá quả vị. Có 4 quả vị A La Hán theo từng cấp bậc như sau:

• Sơ quả (Sotapatti), hay còn gọi là Tu Đà Hoàn: Là quả vị đầu tiên, những tu sĩ loại bỏ được ba Kiết sử là Thân Kiến, Nghi và Giới Cấm Thủ. Tuy nhiên, ở quả vị này thì người tu tập vẫn còn nhập lưu vào trong vòng luân hồi. Tuy nhiên, khi nhập luân hồi thì tái sinh không quá bảy lần. Trong mỗi lần tái sinh thì đều được tọa vào những cõi lành chứ không bị đọa vào 4 khổ cảnh.
• Nhị quả – Quả vị Nhất Lai (Sakadagami), còn gọi là Tư Đà Hàm: là những tu sĩ đạt được sơ quả và loại bỏ được thêm hai kiết sử kế tiếp là Sân và Si. Người tu đến bậc này vẫn nhập lưu vào luân hồi nhưng chỉ tái sinh đúng một lần.
• Tam quả – Quả vị Bất Lai (Anagami), gọi là A Na Hàm: Những người tu đến quả vị này loại bỏ được năm Kiết sử như Nhị quả, hữu học hơn hai quả vị trên. Sẽ không ở lại cõi người nữa. Mà sẽ hóa sanh vào cõi tịnh cư sắc giới và Niết bàn tại đó.
• Tứ quả – Quả vị Ứng Cúng (Arahattaphala) hay chính là quả vị A La Hán: Là cấp cuối cùng cần đạt được. Những vị Thánh đạt đến quả này đã loại bỏ được hoàn toàn 10 kiết sử. Hoàn toàn giác ngộ không còn nằm trong vòng luân hồi nữa mà sẽ đạt Niết Bàn.

Sự khác biệt giữa vị A La Hán và Bồ Tát

A La Hán và Bồ Tát là hai khái niệm rất hay gặp, giữa họ cũng có nhiều điểm rất khác nhau. A la hán với Bồ tát và Phật là A la hán đã đạt được trạng thái giải thoát và siêu việt. Không còn bị ràng buộc bởi vòng sinh tử. Trái lại, các vị Bồ tát cống hiến hết mình để giúp đỡ chúng sinh đạt được giải thoát và hạnh phúc trong sự tu tập của họ. Nhưng họ vẫn cần phải tiếp tục tu tập. Đức Phật đã đạt đến trạng thái cao nhất, vượt qua xiềng xích của sinh tử. Có thể giúp tất cả chúng sinh hướng tới sự giải thoát và siêu thoát. Trong đó, nếu muốn kể đến những điểm khác nhau cơ bản nhất thì nên chú ý những điều sau:

Ý nghĩa

Các vị A La Hán có nghĩa là Vô Sanh, Sát Tặc và Ứng Cúng. Họ là những vị thoát ra khỏi sinh tử luân hồi, diệt sạch những phiền não, vô ưu,… Của con người vốn có. Nhận được sự cúng dường của chúng sinh. Bồ Tát lại có hai nghĩa là giác hữu tình và tình hữu giác. Ở đây nghĩa là Bồ Tát cũng chỉ là một con người, nhưng giác ngộ được. Đem những cái giác ngộ ấy để giáo hóa cho người khác cùng giác ngộ, ấy là Bồ Tát. Như vậy mỗi con người đều có thể trở thành Bồ Tát nếu có cái tâm thiện, có lòng tu đạo, tấm lòng vị tha nhân ái, giúp ích cho mọi người,… Thì đều có thể gọi là Bồ Tát.

Hình thức

A La Hán phải là người đã xuất gia, còn Bồ Tát thì không cần thiết phải xuất gia. Mà người tại gia cũng có thể làm Bồ Tát.

Tâm niệm

Xét trên một khía cạnh nào đó, A La Hán có tâm lượng hẹp hơn. Vì họ chỉ tự lo độ cho mình. Diệt hết mọi kiết sử phiền não của bản thân để đạt đến cảnh giới mới. Còn Bồ Tát thì có tấm lòng bao dung quảng đại. Không chỉ lo nghĩ đến riêng phần mình mà còn phổ độ cả chúng sinh.

Bản nguyện

Bản nguyện của A La Hán lúc tu tập chỉ mong sao diệt trừ được hết phiền não của Ngài sau đó nhập Niết Bàn. Ngược lại, bản nguyện của các vị Bồ Tát rất rộng lớn. Địa Tạng Bồ Tát từng nói “Chừng nào địa ngục trống không thì Ngài mới thành Phật”.

Ý nghĩa của A La Hán

A La Hán có ý nghĩa quan trọng trong Phật giáo. Đóng vai trò quan trọng trong việc giúp đỡ mọi người đạt được giải thoát khỏi khổ đau và sự gắn kết với thế gian tạm thời này. Những vị A La Hán được coi là những vị thánh cao cả. Đã đạt được trạng thái giác ngộ, có thể giúp đỡ mọi người trên con đường tu tập. Họ là những người có năng lực siêu nhiên và sự thông hiểu sâu sắc về tâm linh. Có thể giúp đỡ mọi người trong việc giải thoát khỏi sự gắn kết với thế gian.